Główni święci z Norwegii to święta Sunniva, święty Olaf oraz święty Eystein.
Kult św. Sunnivy i jej towarzyszy z Selja to najstarszy kult świętych w
Norwegii, bo zapoczątkowany jeszcze za Olafa Tryggvassona pod koniec X
wieku. Niestety niewiele o niej wiemy, a fakty historyczne zlewają się z
legendą.
Sunniva była irlandzką księżniczką, piekną i mądrą. Od wczesnej młodości
pragneła poświęcić życie Bogu. Kiedy odrzuciła zaloty księcia –
Wikinga, ten najechał jej kraj. Wówczas Sunniva postanowiła opuścić
Irlandię i udać się na obczyznę, aby poświęcić swe życie Bogu bez
narażania ojczyzny. Razem z nią zdecydowało się na wyjazd wielu, którzy
odpłynęli z Irlandii na łodziach bez żagli i bez wioseł powierzając swój
los Opatrzności.
źródło: wikimedia.org
Prądy morskie poprowadziły ich na północ
od brzegów Szkocji, obok Orkad do Firdafylke na Zachodni brzegu
Norwergii, gdzie wrogo nastawieni mieszkańcy wygnali ich. Następnie
sztorm rozdzielił łodzie – jedna wylądowała na małej wyspie Kinn, na
północ od Sognefjord, ale niewiele wiadomo o ich losach. Dwie pozostałe
łodzie zostały wyrzucone na wyspie Selja w Stad, gdzie była woda pitna,
ryby i ptactwo, którym pielgrzymi mogli się żywić. Ich pojawienie się
wywołało jednak obawy mieszkańców z lądu stałego, którzy myśleli że to
wyprawa Wikingów i wobec tego postanowili ich przegnać. Sunniva i
towarzyszący jej ludzie trwali na modlitwie prosząc Boga o ratunek. W
momencie kiedy ludzie Haakona wdarli sie na wyspę lawina kamieni
zasypała wejście do jaskini, w której ukrywała się Sunniva i jej
towarzysze. Jakiś czas potem dwu meżów z Firdafylke – Tord Eigileivsson i
Tord Jorunsson – płynęło do Tronheim i zatrzymało się na noc na wyspie
Selja. Zauważyli oni dziwne światło nad wyspą. Wydawało się, że spływa
ono z nieba i zatrzymuje się w jednym miejscu na plaży. W miejscu tym
znależli oni białą czaszkę, która pieknie pachniała. Będąc poganami
niewiele z tego rozumieli, ale zabrali czaszkę do króla, którym był w
tym czasie Olav Tryggvasson (chrześcijanin, zginął w bitwie morskiej pod
Svolder w roku 1000). Król i biskup Sigurd zrozumieli, że czaszka musi
być relikwią i rozpoczęli poszukiwania. W jaskini na wyspie znaleźli
wiele czaszek i szkieletów, w tym szczątki świętej (wszystkie podobnie
pachniały). Olav Tryggvasson kazał w tym miejscu zbudować kaplicę i
kościoł. Kości świętej i jej towarzyszy zostały złożone w trumnie w roku
996. Na wyspie działo się wiele cudów. Sunniva została ogłoszona świętą
na Vestlandet, a Selja była póżniej siedzibą biskupstwa zanim zostało
ono przeniesione do Bergen (Bjørgvin). Szczątki św. Sunnivy przeniesiono
do kościoła Chrystusa Pana – ówczesnej katedry w Bergen (mieściła się
koło Haakonshallen, dziś jest tam monument upamiętniajacy katedrę i
pochowanych tam królów Norwegii). Uroczystość odbyła się 31 sierpnia
1170 r. W czasie pożarów miasta, w latach 1170/71 i 1198, wynoszono
trumnę ze szczątkami św. Sunnivy z katedry do Sandbru (oddzielajacego
wtedy miasto od siedziby królewskiej), co powstrzymało pożar i było
uznane za cud. Około 1170 r. dzieje św. Sunnivy zostały spisane w
j. łacińskim w dziele „Acta sanctorum in Selio”.
Część relikwi towarzyszy św. Sunnivy
pozostało na Selja, dokąd przywędrowali benedyktni i zbudowali klasztor.
Dziś leży on w ruinach – został zniszczony jeszcze przed reformacją.
Natomiast archiwum klasztorne spłonęło w 1668 r., ponoć spalone z zemsty
i rozpaczy przez wdowę po pastorze, której nowy pastor nie chciał
pomóc.
Św. Sunnivę czcimy 8 lipca, a także 31 sierpnia na pamiątkę przenosin jej szczątków do Bergen.
Opracowano na postawie katolsk.no.
Św. Olaf to jedna z ważniejszych postaci w historii Norwegii i Kościoła katolickiego w średniowiecznej Europie.
Święty Olaf – którego dzień („Olsok”) obchodzimy 29 lipca – był królem Norwegii w latach 1016-1028 i uchodzi za tego władcę, który „ochrzcił” Norwegię, choć chrześcijańska wiara była już w tym kraju znana i wielu mieszkańców było ochrzczonych za panowania Olafa Tryggvassona, który zginął w bitwie morskiej w roku 1000. Jednak dopiero po śmierci Olafa Haraldssona – św. Olafa chrześcijaństwo na dobre się przyjeło. Olaf Haraldsson, urodził się w roku 995, a zginął w bitwie pod Stikklestad k. Trondheim 29 lipca 1030 roku.
źródło: wikimedia.org
Był on Wikingiem i na pierwszą wyprawę ruszył mając 12 lat, najpierw na Wschód w kierunku Nowgorodu, a potem do Anglii i Hiszpanii. W roku 1013/14 przezimowal w Normandii (podbitej przez Wikingów w 881 r.) u króla Ryszarda II. Tutaj miał okazję poznać wiarę w Jezusa Chrystusa – Ryszard II był chrześcijaninem i Normandia była krajem ludzi ochrzczononych. Tutaj też, w Rouen, Olaf przyjął chrzest.
Po powrocie do Norwegii, razem z czterema biskupami, dążył do zjednoczenia kraju, którym rządzili król szwedzki, król duński i książęta z regionu Lade (ladejarlene). A jednocześnie ponowił próbę wprowadzenia do Norwegii chrześcijaństwa zamiast dotychczasowych wierzeń nordyckich. Nie było to łatwe i często był Olaf oskarżany o „chrzczenie mieczem”, w czym pewnie jest sporo prawdy, ale i sporo przesady. Chrześcijaństwo Olafa w tej fazie było zapewne wciąż pod wpływem dawnej religii, a jego chęć ustanowienia Kościoła chrześcijańskiego motywowana nie tyko wiarą, ale i polityczną wolą stania się częscia chrześcijańskiej Europy. W roku 1023 w Moster uchwalono, a rok póżniej ogłoszono tzw. Prawo św. Olafa, mówiące o tym, że Norwegia jest krajem chrześcijańskim.
Nakazano w nim m.in. budowę kościołów we wszystkich województwach, chrzest niemowląt, posty i wolne od pracy niedzielę także dla niewolników, a zakazywano m.in. wielożeństwa, a także mordowania niepełnosprwnych niemowląt, co było dotychczas tradycją. Król Olaf jeździł po kraju ogłaszając nowe prawo i napotykał na opór, który tłumił grożąc i karząc jednakowo panów i chłopów.
Snorre Sturlasson – autor m.in. Sagi o św. Olafie powiada, że ta właśnie sprawiedliwość gdzie wszyscy są równi wobec prawa, była nie do przyjęcia dla możnych. Toteż, gdy w 1028 r. król Danii i Anglii Kanut Wielki najechał Norwegię, Olaf musiał się ratować ucieczką do Rosji (Gardarike). Snorre powiada, że tam właśnie Olaf ostatecznie nawrócił się wewnętrznie i oddał swoje losy i losy królestwa w ręce Boga. Po dwu latach wraca do Norwegii, choć wie, że ma małe szanse na zwycięstwo i odzyskanie utraconego królestwa. W bitwie pod Stikklestad Olaf ginie 29 lipca 1030 roku.
Po śmierci Olafa jego przeciwnicy odwracają się od zwycięzców i zaczynają mówić o jego świętości. Przyczyny tej zmiany pozostają tajemnicą, choć można je częściowo wyjaśnić rządami Duńczyków czy przesądami związanymi z zabiciem prawowitego władcy. Po swej śmierci Olaf zdołał osiągnać to czego nie osiągnął za życia – zjednoczoną chrześcijańską Norwegię.
Przy jego grobie odnotowano cud uzdrowienia, a kiedy po roku przenoszono jego zwłoki były one stanie nienaruszonym. Również pózniejsze żrodła, także po reformacji, potwierdzają nienaruszony stan zwłok. I stąd zaczęto nazywać go świętym. Pielgrzymowano z całej Europy do Nidaros (dziś Trondheim), gdzie zbudowano wspaniałą katedrę, a kult świętego rozprzestrzenił się po całym chrzescijańskim świecie. W tamtych czasach nie stosowano, jak obecnie, procesu kanonizacyjnego, świętym został mianowany „oddolnie”, a następnie przez lokalnego biskupa Grimkjella, który był jego spowiednikiem. Kult świętego upowszechnił się szybko w całym Kościele – wchodnim i zachodnim (pamiętajmy, że podział między Rzymem, a Konstantynopolem nastąpił w roku 1054). Wiele kościołów budowano pod jego wezwaniem, na Wschodzie pisano ikony św. Olafa. Jedna z najstarszych ikon znajduje się na jednej z kolumn w krypcie kościoła Narodzenia w Betlejem.
W czasie Reformacji Srebrna trumna św. Olafa została przez Duńczyków przetransportowana do Kopenhagi i przetopiona a szczątki na rozkaz duńskiego króla zostały pochowane w r. 1568 potajemnie pod posadzką katedry, aby uniemożliwić dalszy kult świętego. Miejsce pochówku do dzis nie zostało odnalezione. Kult jednak trwał, a od końca XIX wieku, wraz z odzyskiwaniem przez Norwegię niepodległości św. Olaf stał się ważnym symbolem narodowym.
Opracowano na podstawie m.in. Store Norske Leksikon i tekstu o. Olava Müllera SSCC na www.katolsk.no.
Wydawnictwo Verbinum wydało w roku 2000 w języku polskim książeczkę o. Olava Müllera „Święty Olaf – król Norwegii”.
Erlendsson z Nidaros (Augustinus Nidrosiensis) to i arcybiskup i polityk pracujący na rzecz pokoju, umocnienia chrześcijaństwa i władzy królewskiej. Ogłoszony został świętym przez norweskich biskupów już w roku 1229, jednak jego kult pozostał cieniu św. Olafa, do czego sam się przyczynił pisząc Passio Olavii (O meczęństwie i cudach św. Olafa). Dziś jego kult się rozszerza, jego imię nosi m.in. Seminarium Duchowne w Oslo.
Eystein urodził się w znaczącym noreskim rodzie o powiązaniach z rodziną królewską w latach dwudziestych XII wieku. Nauki pobierał najpierw w Nidaros, a potem w Anglii oraz w nowootwartym klasztorze kanoników regularnych św. Augustyna – St. Victor w Paryżu.
źródło: wikimedia.org
Eystein to zapewne pierwszy tak gruntownie wykształcony Norweg. Po śmierci arcybiskupa Jona w 1157 r. Eystein został powołany na jego następcę. Wyruszył więc do Włoch, aby otrzymać święcenia od papieża Hadriana IV, który jednak zmarł w tym samym czasie. Eystein otrzymał więc święcenia od jego następcy, Aleksandra III , jesienią 1160 roku. A w międzyczasie odwiedził ponownie klasztor St.Victor, gdzie też poznał się i zaprzyjażnił z Tomaszem Becketem – póżniejszym męczennikiem z Canterbury.
Aby zrozumieć misję św. Eysteina musimy spojrzeć na czas historyczny, w którym przyszło mu działać. W tym czasie Norwegią wstrząsały zamieszki związane z dziedziczeniem tronu, które prowadziły do wojen, morderstw i do osłabienia królewstwa. Prawo bowiem nie określało dość wyraźnie, który z synów królewskich może dziedziczyć tron. Arcypiskup Eystein chciał to ukrócić, a było to wtedy możliwe jedynie poprzez zwiększenie autorytetu władzy królewskiej. Kiedy król Inge został zamordowany przez rywali w 1161 r. jeden z możnych, Erling Skakke, uzyskał powołanie swego syna Magnusa na tron przy poparciu biskupa Eysteina, który napisał w tej sprawie do Rzymu i uzyskał zgodę na koronacje. Ośmioletni Magnus Erlingsson został koronowany w Bergen w obecności papieskiego delegata. To była pierwsza koronacja w historii Norwegii. Magnus podpisać musiał trzy dokumenty, które świadczą o politycznej dalekowzroczności biskupa, który był ich autorem lub współtwórcą. Nowe prawo zawężało dziedziczenie tronu do pierworodnego z prawego łoża, a także dawało Kościołowi prawo do uznannia czy ów pierworodny nadaje się na króla. Król Magnus wydał też od razu przywilej dla Kościoła, który regulował też stosunki między Kościołem, a władzą królewską. W przysiędze, którą musiał złożyć koronowany była też wymieniona lojalność wobec papieża. W ten sposób arcypiskup przyczynił się do wzmocnienia i władzy królewskiej i roli Kościoła w Norwegii. Ostateczne zwycięstwo i pokój nie przyszły jednak od razu, nie wszyscy bowiem zgodzili się uznać prawo Magnusa do tronu, jako że dziedziczył po kądzieli.
Kiedy pretendent król Sverre zwyciężył nad wojskami Magnusa Erlingssona w Bergen w 1180 r. arcybiskup podzielił los króla i wyemigrował na trzy lata do Anglii. Po ostatecznym zwycięstwie króla Sverre doszło ponoć do ugody z biskupem, który jednak wyznaczył na swego następcę przeciwnika Sverre, biskupa Eirika ze Stavanger, który nałożył na Sverre klątwę na to, że – jak to określa Saga – „talte Rom midt imot” – sprzeciwił się papieżowi. W poreformacyjnej Norwegii stało się to zdanie bardzo popularne, choć mało kto pamięta, o co właściwie chodziło.
W czasie kiedy Eystein był arcypiskupem Nidaros, zwoływał synody i wizytował diecezje Bjørgvin i Stavanger, wprowadzając szereg reform. Był on też autorem zrewidowanego zbioru prawa kanonicznego i prawdopodobnie autorem Canones Nidrosienses, propozycji nowego prawa, która została odkryta w jednej z angielskich bibliotek w latach 1930. Ale przede wszystkim jest on autorem Passio et Miracula Beati Olavi „O męczeństwie i cudach św. Olafa”, który jest tekstem wcześniejszym od „Sagi o św. Olafie” Snorre Sturlassona i który opowiada o ponad 50 cudach związaych ze św. Olafem.
Passio Olavi, a także listy biskupa Eysteina pokazują człowieka, który kochał pokój, walczył z gwałtem i nieprawościami oraz tradycyjną zemstą rodową. Są też dowody jego dzialaności samarytańskiej, w tym jeden z pierwszych szpitali zorganizowany przy katedrze w Nidaros. Arcybiskup umacniał celibat księży, który w Norwegii przez całe śreniowiecze nie był do końca akceptowany. Był też wielkim budowniczym – z jego inicjatywy powstały m.in. dwa klasztory kanonikow regularnych, także wiele kościołów. Także duża częsć katedry w Nidaros została zbudowana w tym czasie. Tu też został biskup Eystein pochowany w roku 1188. Srebrna trumna z jego relikwiami została zniszczona – przetopiona – przez Duńczyków po wprowadzeniu Reformacji.
W 1229 r. norwescy biskupi zebrani w Nidaros ogłosili Eysteina świętym. Do formalnej kanonizacji nie doszło, choć kilkakrotnie wszczynano lub kontynuowano proces kanonizacyjny. Tak więc pozostaje św. Eystein jednym z tych średniowiecznych świętych, o których świętości zaświadczyła lokalna społeczność. Pamiętajmy, że proces kanonizacyjny został sformalizowany zaledwie w XII wieku, a więc w czasach św. Eysteina. Niestety nie ma zbyt wielu pisanych źródeł o św. Eysteinie. Pradoksalnie najwięcej i całkiem bezstronnie mówi Saga o królu Sverre, którego Eystein był przeciwnikiem oraz to, co sam Eystein napisał – listy i Passio Olavi. Pisał wiele o cudach św. Olafa, ale nic nie wiemy czy przypisywane są jakieś cuda św. Eysteinowi. To pewnie wiedzieli biskupi zebrani w Nidaros w 1229 r. Dziś widzielibyśmy jego świętość raczej w mądrości, w działaniach na rzecz utrzymania pokoju, w umiejętności porozumienia się, ale bez odejścia od swych poglądów, nawet z wrogiem, jakim był król Sverre. W ten sposób Eystein nie był męczennikiem, jak Thomas Becket czy 100 lat wcześniej nasz św. Stanisław ze Sczepanowa, ale św. Eystein przyczynił się bardzo do utrzymania pokoju w państwie i do szerzenia wartości chrześcijańskich. Jego kult nie rozwinął się, został na wieki w cieniu kultu św. Olafa. Dziś jest on znany za granicą, jako Augustinus z Nidaros, a w Norwegii jego kult się rozszerza. Jego imię noszą dziś m.in. parafie w Kristiansund i w Bodø, katolicka szkoła podstawowa w Bodø, a także otwarte parę lat temu Seminarium Duchowne w Oslo.
Opracowano na podstawie www.katolsk.no, Broen5/2009, Encyclopedia Britannica, St.Olavs blogspot
Ta strona korzysta z plików "cookies", aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Korzystanie dalsze ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.
Jeżeli potrzebujesz, zapoznaj się z naszą polityką prywatności.